- |
-
لزوم برنامه‌ریزی و حکمرانی آبخیزداری در مقیاس حوضه رودخانه در ایران
پذیرفته شده برای ارائه شفاهی
اصل مقاله (440.88 K)
نویسندگان
چکیده
با وجود توجه به مسائل منابع طبیعی و محیط زیست در اسناد بالادستی و اذعان اندیشمندان و مسئولین کشور به لزوم پایدار بودن توسعه، حوضه‌های آبخیز شاهد تخریب روزافزون منابع و شکل‌گیری بحران‌های مختلف زیست‌محیطی می‌باشند. هدف اصلی این مقاله بررسی نقش مقیاس حوضه در عدم موفقیت مدیریت فعلی سرزمین و لزوم تغییر رویکرد آبخیزداری در ایران از آبخیزهای کوچک به حوضه‌های بزرگ بعنوان واحدهای اصلی مدیریت اکوسیستم سرزمین می‌باشد. در حال حاضر راهکارهای احیایی آبخیز، راهکارهایی ثابت و از جنس فنی-مهندسی است که برای آبخیزهای کوچک‌مقیاس و کنترل مسائلی از قبیل فرسایش، سیل، تخریب پوشش گیاهی و غیره ارائه می‌شوند. در حالی‌که بسیاری از بحران‌های کنونی از جمله خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها، افت سطوح سفره‌های آب زیرزمینی، تشدید فرآیندهای بیابانزایی و ایجاد کانون‌های ریزگرد، ریشه در مدیریت غلط آبخیز در مقیاس-های بسیار بزرگ‌تر داشته و در مطالعات تفصیلی-اجرایی کوچک‌مقیاس مورد توجه قرار نمی‌گیرند. اکنون ستادهای متعددی برای بحران‌های زیست‌محیطی آبخیزهای کشور ایجاد شده است که با صرف هزینه‌های گزاف درمانی سعی بر تعدیل وضعیت بحرانی موجود دارند درحالی‌که با انجام اقدامات پیش‌گیرانه و کم‌هزینه در قالب مدیریت جامع آبخیز می‌توان از شکل‌گیری بحران برای سایر آبخیزهای کشور جلوگیری نمود. لذا توجه به موضوع مقیاس حوضه می‌تواند سبب درک بهتر از مسائل آبخیز شده و منجر به ارائه راهبردهایی از جنس مدیریت شود که در پی آن می‌توان با در نظر گرفتن اجزای مختلف سیستم آبخیز، راه‌حل‌های بلندمدت و پایداری را برای مقیاس‌های مختلف ارائه نمود. این مساله ضمن کاهش هزینه‌های اجرایی، ضامن موفقیت و اجرای موثرتر پروژه‌هاست.
کلیدواژه ها
موضوعات